Combo 2 Cuốn : Hoàng Lê Nhất Thống Chí + Tiêu Sơn Tráng Sĩ

Ngày nay, ai có để ý đến rừng sách cũ nước nhà, chắc đã đọc qua, hoặc đã trông thấy, hay đã nghe nói đến bộ Ngô gia văn phái. Đó là một lô sách riêng của họ Ngô Thì làng Tả Thanh Oai. Toàn bộ rất hùng vĩ, có thể đứng sau cái kho tác phẩm của Lê Quý Đôn.

Hoàng Lê nhất thống chí chính là một tập trong bộ sách đó. Cũng như các tập khác của Ngô gia văn phái, sách này chỉ có bản viết, không có bản in. Trong những bản lưu truyền đến nay, có bản lại đề tên là An Nam nhất thống chí. Tên tuy khác, nội dung vẫn đúng như nhau, toàn tập có mười bảy hồi…

Tuy rằng thể tài của nó theo lối diễn nghĩa, mỗi hồi đều khởi đầu bằng hai câu mào, và kết thúc bằng hai câu thơ, giống như tiểu thuyết của Tàu, nhưng nội dung thì là một bộ truyện chí, chép toàn sự thật, không bịa đặt, không tây vị. Như việc Ngô Thì Nhậm bị Trần Danh Án nói mỉa trong khi ông này định gọi ông kia về làm tôi nhà Tây Sơn, ở đây cũng có chép rõ.

Bởi nó là thứ truyện chí, chép những sự thật, có thể giúp cho chính sử, vả lại, công việc trong hồi Lê mạt, chỉ có tập này ghi lại tường tận mà thôi, cho nên các nhà chép sử sau này đều có dùng làm tài liệu. Với giá trị ấy, sách này rất đáng tồn tại sau khi chữ Hán đã hết ở đất Việt Nam. Chính vì lẽ đó mà có bản dịch sau đây.

Một điều nên nói thêm là: Trong bản dịch này, tôi vì muốn nó khỏi bị liệt vào hạng tiểu thuyết, cho nên, về việc chia thiên, không theo nguyên văn, gặp chỗ dứt mạch thì ngắt ra làm một đoạn, bất kì dài ngắn, và những câu mào ở đầu hồi, câu thơ ở cuối hồi, đều bỏ không dịch, thỉnh thoảng gặp chỗ mạch văn không tiếp tục, cũng có thêm bớt vài chữ cho khỏi ngớ ngẩn.

Làm vậy, tôi cũng biết là đắc tội với cổ nhân. Bởi muốn tăng thêm phẩm giá của nguyên văn, khiến cho người ta biết nó là bộ truyện chí, quan hệ với sử học giới, nên tôi không tránh lỗi đó.

Mong rằng bạn đọc lượng cho.

Tiêu Sơn tráng sĩ là cuốn tiểu thuyết dã sữ, viết theo lối hồi cố nổi bật trong lịch sử, cũng có thể nói là cuốn tiểu thuyết dày nhất trong sự nghiệp văn chương của Khái Hưng. 

Với hơn 400 trang sách, Tiêu Sơn tráng sĩ đã gọi dậy không khí vào giai đoạn cuối XVIII đầu XIX, hay còn gọi là thời kỳ Lê mạt Nguyễn sơ. Giới trí thức buổi ấy phải đứng trước tình cảnh triều đại đổi thay, loay hoay để tìm ra lối thoát cho chính bản thân mình. Thuận theo thời đại hay phẫn uất ẩn mình, tiếp tục nặng mối giang sơn, dốc sức phò Tây Sơn hay gác bút nghiên nghĩ việc cung đao, mưu cầu buổi Lê triều rạng rỡ? 

Tiêu Sơn tráng sĩ chính là bức tranh chân thực nhất về lớp lớp thanh niên sống vào giai đoạn đổi thay triều đại khi đứng trước chọn lựa “trung quân”. Họ nhất tề đứng dậy, bỏ lại những ngày thái bình, bỏ lại sau lưng sự nghiệp học hành. Dưới ngòi bút của Khái Hưng, họ giống như những người anh hùng chí lớn không thành, do đủ các nguyên nhân như thiếu thủ lĩnh, thiếu nhân tài, thiếu vật lực. Trong khi triều Tây Sơn mỗi ngày một vững vàng, thì những tâm hồn tiếc nuối ấy chỉ đang như kiến chọi tường đá, trước một tồn tại không thể phá vỡ. Đến cùng, Khái Hưng đã để Lê Chiêu Thống thốt lên lời - một dấu chấm cho giấc mộng phục hưng - “Vận mệnh nhà Lê ta đã hết”.

Ôi Phạm Thái, một Phạm Thái đầy dáng vẻ văn chương. Phạm Thái từng chọc trời khuấy nước, cũng từng đạp đất mà đi, băng qua dặng dặng giang sơn. Nhưng Phạm Thái ấy, cũng có ngày là kẻ buông cần, ê a bầu rượu, ngâm cùng cá reo, thoát tiếng mà cười:  “Ha ha! Chí lớn trong thiên hạ không đựng đầy một hồ rượu”, “Ha ha! Chí lớn trong thiên hạ không đựng đầy hai con mắt mĩ nhân”.